"หน้ากากผ้า ไม่ได้มีประสิทธิภาพเท่าหน้ากากอนามัยทางการแพทย์ นะครับ"
ความเข้าใจผิดแบบ false sense of protection (หลงเข้าใจผิดไปว่าได้รับการป้องกันแล้ว) นั้น บางอย่างอาจทำให้เกิดปัญหาในการควบคุมการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ได้ ตัวอย่างเช่น การตรวจวัดไข้ก่อนเข้าสถานที่ แล้วทำให้คนปล่อยตัวตามสบายหลังจากผ่านการวัดไข้แล้ว ทั้งที่ผู้ติดเชื้อกว่าครึ่งหนึ่งไม่ได้มีอาการไข้แต่อย่างไร (แถมเวลาวัดไข้ ก็วัดกันไม่ค่อยถูกต้องด้วย)
อีกเรื่องก็คือเรื่องที่หลายคนเชื่อกันไปว่า การใส่หน้ากากผ้า ก็มีประสิทธิภาพในการป้องกันเชื้อโรคได้พอๆ กับหน้ากากอนามัยทางการแพทย์ ทำให้กล้ายืนคุยคลุกคลีกับคนอื่นนานๆ โดยไม่เว้นระยะห่างทางสังคม ! แต่จริงๆ แล้วมันไม่ได้ดีขนาดนั้นนะครับ
หน้ากากผ้า ที่คนไทยนิยมใช้กันอยู่ในขนาดนี้ เกิดจากกระแสการรณรงค์ของ ก. สาธารณสุข ให้เอามาใช้ทดแทนหน้ากากอนามัยทางการแพทย์ (แบบหน้ากากผ่าตัด แผ่นกรอง 3 ชั้น) ในช่วงที่หน้ากากอนามัยขาดแคลนมากจากท้องตลาด ประมาณช่วงกลางปีที่ผ่านมา ซึ่งจริงๆ ก็เหมือนกับว่า "ถ้าไม่มีหน้ากากอนามัย ประชาชนก็ใช้หน้ากากผ้า ไปก่อนก็ได้" ควรเอาหน้ากากอนามัยให้บุคลากรทางการแพทย์ใช้ก่อนเถอะ จำเป็นกว่า
แต่ประสิทธิภาพในการกรองของหน้ากากผ้านั้น โดยทั่วไปแล้วต่ำกว่าหน้ากากอนามัยทางการแพทย์มาก ถ้าประชาชนจะนำมาใช้เพื่อ "พอที่จะป้องกันโรคได้" ก็จะต้องเป็นผ้าที่กันน้ำได้ มีความหนาหลายชั้น มีเส้นใยผ้าที่ละเอียด ตัดเย็บให้เข้ากับใบหน้า และจะต้อง ใช้-ถอด-ใส่-ซัก-ดูแล อย่างถูกวิธีด้วย ซึ่งจำเป็นที่จะต้องมีการสอนการแนะนำอบรมกันให้ถูกต้อง (ส่วนเจ้าหน้าที่ ที่จะต้องปฏิบัติการในพื้นที่ที่มีความเสี่ยงจะติดเชื้อนั้น ไม่แนะนำให้ใช้เลย)
ดังนั้น ในช่วงเวลาที่หน้ากากอนามัยทางการแพทย์เริ่มมีราคาถูกลง และพอหาซื้อได้เลย ถ้าใครต้องเข้าไปอยู่ในพื้นที่เสี่ยงสูง ต้องพบปะพูดคุยคลุกคลีกับคนอื่น ผมแนะนำว่าเลือกใช้หน้ากากอนามัยทางการแพทย์ แทนหน้ากากผ้า จะดีกว่าครับ
และที่สำคัญคือ ไม่ว่าจะใช้หน้ากากชนิดใด ก็ต้องถอด-ใส่-ใช้ให้ถูกต้อง ร่วมกับการเว้นระยะห่างทางสังคม ไม่งั้นอาจจะเพิ่มความเสี่ยงในการรับเชื้อโรคมากขึ้นเสียด้วยซ้ำนะ
----------------------
จากงานวิจัยของ Chughtai และคณะ เรื่อง Effectiveness of Cloth Masks for Protection Against Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 (วารสาร Emerging Infectious Disease. Volume 26, Number 10—October 2020) ได้ศึกษาถึงประสิทธิภาพของหน้ากากผ้า ต่อการป้องกันโรคโควิด-19 มีประเด็นน่าสนใจหลายอย่าง ดังนี้
- ในปี ค.ศ. 2015 คณะผู้วิจัยได้เปรียบเทียบประสิทธิภาพของหน้ากากผ้า (แบบผ้าฝ้าย หนาสองชั้น และถูกขอให้ซักทุกวันด้วยน้ำกับสบู่) กับหน้ากากอนามัยทางการแพทย์ ในกลุ่มบุคลากรทางการแพทย์ของประเทศเวียดนาม พบว่า อัตราการติดเชื้อในกลุ่มที่ใช้หน้ากากผ้านั้น สูงกว่ากลุ่มที่ใช้หน้ากากอนามัย และกลุ่มควบคุม (ที่อาจจะไม่ได้ใช้หน้ากาก แต่ใช้มาตรการป้องกันเชื้อโรคตามมาตรฐาน) เสียด้วยซ้ำ !? ซึ่งคาดว่า หน้ากากผ้าที่ใช้นั้น ไม่ได้ถูกซักบ่อยเพียงพอ และมักจะเปียกชื้น ไม่แห้งพอ ทำให้ปนเปื้อนเชื้อได้ง่าย
- ผู้วิจัยได้ศึกษาประสิทธิภาพในการกรองของหน้ากากผ้า โดยการทบทวนเอกสารงานวิจัย 19 เรื่อง พบว่า โดยทั่วไปแล้ว ประสิทธิภาพของหน้ากากผ้านั้นต่ำกว่าหน้ากากอนามัยทางการแพทย์ ประสิทธิภาพในการกรองของหน้ากากผ้านั้นขึ้นกับหลายปัจจัย เช่น ความละเอียดของการถักทอ จำนวนชั้นของผ้า และการสามารถในการกันน้ำ หน้ากากผ้าที่มีใช้กันมักจะไม่ได้ถูกออกแบบมาให้กระชับกับใบหน้า นอกจากนี้ ประสิทธิภาพของหน้ากากที่เปียกชื้นนั้น จะต่ำกว่าหน้ากากที่แห้งด้วย
- นักวิจัยมีข้อสังเกตว่า แม้ว่าศูนย์ควบคุมโรคติดต่อ หรือ ซีดีซี (CDC) ของประเทศสหรัฐอเมริกาจะแนะนำให้ประชาชนใช้หน้ากากผ้าที่ตัดเย็บกันเอง ในช่วงที่หน้ากากอนามัยทางการแพทย์ขาดแคลนเนื่องจากการระบาดของโรคโควิด-19 แต่ก็ไม่ได้ออกคำแนะนำถึงวิธีการซักล้างและฆ่าเชื้อโรคสำหรับหน้ากากผ้า (ซึ่งจริงๆ แล้ว แค่ซักด้วยน้ำร้อนและสบู่ ก็เพียงพอที่จะฆ่าเชื้อโรคโควิดได้แล้ว)
- ดังนั้น คณะวิจัยจึงเสนอว่า หน้ากากผ้าควรจะเป็นทางเลือกสุดท้ายสำหรับเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ เมื่อไม่มีหน้ากากอนามัยทางการแพทย์ใช้เท่านั้น และถ้าจะใช้ ก็ต้องเลือกแบบที่เป็นผ้าหลายชั้น กันน้ำ ถักทอละเอียด พอที่จะป้องกันกระแสของละอองน้ำลายที่พุ่งเข้าใส่ด้วยความดันกว่า 160 มิลลิเมตรปรอท ไม่ให้ผ่านทะลุผ้าเข้าไปใส่ปากของผู้สวมใส่ได้ และจะต้องออกแบบตัดเย็บไม่ให้มีช่องว่างที่ด้านข้างของหน้ากาก ที่กระแสละอองน้ำลายจะเข้าไปได้
- สำหรับประชาชนทั่วไป หน้ากากผ้า อาจะนำมาใช้ให้ผู้ป่วยเป็นผู้สวมใส่ เพื่อป้องกันการแพร่เชื่อโรคออกไป และยิ่งมีประโยชน์ในกรณีของการควบคุมการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ที่ กว่า 50% ของผู้ติดเชื้อนั้นไม่มีอาการป่วยใดๆ แสดงออกมาแม้ว่าจะแพร่เชื้อได้ก็ตาม ... แต่ประชาชนจะต้องได้รับการอบรมแนะนำวิธีการใช้ที่ถูกต้อง มิเช่นนั้น จะกลายเป็น "false sense of protection" ได้ เพราะหน้ากากผ้ามีประสิทธิภาพจำกัดในการป้องกันเชื้อโรคเข้าสู่ตัวเรา โดยเฉพาะการใส่และถอดหน้ากากผ้าอย่างไม่ถูกต้อง ซึ่งเชื้อโรคสามารถเกาะอยู่ที่ด้านหน้าของหน้ากาก และทำให้เราได้รับเชื้อเวลาถอด-ใส่ได้
ข้อมูล จาก https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/26/10/20-0948_article
--------
(เพิ่มเติมข้อมูล จากอีกบทความ) จากงานวิจัยเกี่ยวกับประสิทธิภาพการกรองของหน้ากากผ้า เทียบกับหน้ากากอนามัยทางการแพทย์ โดยใช้กรองผงเกลือละเอียด (ขนาด 0.02 ถึง 1.0 ไมโครเมตร) พบว่าหน้ากากอนามัยแบบชั้นเดียว ทำจากผ้า tea-towel (ผ้าเช็ดมือในครัว) และหน้ากากอนามัยสองชั้น ทำจากผ้าเนื้อเดียวกับเสื้อทีเชิร์ต รวมถึงหน้ากากผ้าที่สุ่มซื้อจากข้างถนนโดยไม่รู้ชนิดของเนื้อผ้า มีความสามารถในการป้องกันอนุภาคขนาดจิ๋วได้ประมาณ 50% ในขณะที่หน้ากากอนามัยทางการแพทย์ มีประสิทธิภาพในการกรองแบบเดียวกัน อยู่ที่ประมาณ 80%
ข้อมูลจาก https://theconversation.com/covid-19-masks-faqs-how-can-cloth-stop-a-tiny-virus-whats-the-best-fabric-do-they-protect-the-wearer-146822?fbclid=IwAR19V-A1ekgmhfyfAAeWcdNSqh_63OPao8aOvQA6Bx6-nUeYUOESv6eUV2g
