ภาพสะท้อนฟุกุชิมะจากทัศนคติของคนญี่ปุ่น(2) : Kamen rider Zero-One
อย่างที่กล่าวไปในบทความก่อน คงไม่มีประเทศใดในโลกที่มีมุมมองต่อนิวเคลียร์ได้ซับซ้อนและหลากหลายเท่าญี่ปุ่น ที่แม้จะผ่านทั้งระเบิดนิวเคลียร์ที่ฮิโรชิม่ากับนางาซากิ หรือวินาศภัยอย่างฟุกุชิมะที่เกือบทำให้ทั้งประเทศล่มสลายจนเริ่มมองหาทางเลือกอื่น แต่สุดท้ายพวกเขาก็ไม่อาจปฏิเสธรากฐานส่วนนี้ได้พ้นแม้จะใช้งานโรงไฟฟ้าถ่านหินได้พักหนึ่ง ที่สุดก็กลับมาเดินเครื่องเตาปฏิกรณ์มันอีกครั้งในปี 2015 หลังรัฐบาลยืนยันว่ามีการตรวจสอบความปลอดภัยเสร็จสิ้น และเริ่มทยอยเปิดการทำงานกลับเข้าสู่สถานะประเทศพึ่งพาพลังงานนิวเคลียร์อีกครั้ง
แผนงานในการใช้พลังงานอื่นทดแทนพลังงานอันตรายนี้มีอยู่ จากแผนงานปี 2015 ที่จะดำเนินตามข้อตกลงปารีส กำลังการผลิตไฟฟ้าหลังเหตุการณ์ที่ฟุกุชิมะลดลงเหลือเพียงร้อยละ 6 แต่ในปี 2030 จะถูกผลักดันให้กำลังการผลิตกลายเป็นร้อยละ 22 ไม่แตกต่างจากของเดิม ด้วยการปรับปรุงระบบความปลอดภัยและลดมลพิษที่ปล่อยไปบนโลกเพื่อป้องกันภาวะโลกร้อน ทำให้ญี่ปุ่นกลับมาอยู่บนเส้นทางพึ่งพานิวเคลียร์อีกครั้งหลังห่างหายจากมันไป 4 ปี
แต่ถามว่ามหันตภัยในคราวนั้นจางหายไปจากความทรงจำของชาวญี่ปุ่นแล้วงั้นหรือ? คำตอบคือยัง อย่างน้อยก็จากสื่อจำนวนมากโดยเฉพาะภาพยนตร์ที่นำเสนอเกี่ยวกับภัยพิบัติหรือหยิบยกอ้างอิงถึงเหตุการณ์ฟุกุชิมะ ตั้งแต่ Shin Godzilla(2016) ,Fukushima50(2020) หรือแม้แต่สื่อสำหรับเด็กที่ฉายแปดโมงเช้าทุกวันอาทิตย์(ตามเวลาในญี่ปุ่น) อย่าง Kamen rider Zero-oneก็ตาม
คาเมนไรเดอร์ สื่อสำหรับเด็กที่ไม่สามารถเป็นเด็กได้ตลอด
นับจากที่ออกอากาศตอนแรกในปี 1971 เป็นต้นมา จนปัจจุบันก็ผ่านมากว่า 50 ปี แฟนคลับที่ชื่นชอบและติดตามฮีโร่ในวัยเด็กย่อมเปลี่ยนผ่านและตกทอดมาหลายต่อหลายรุ่น ก็น่าจะเป็นอีกข้อพิสูจน์ในความเหนียวแน่นของฐานแฟนคลับ ถึงเวลาฉายและการดำเนินเรื่องยังคงเป็นรายการสำหรับเด็กเสมอมา แต่ความเปลี่ยนแปลงหลายอย่างทั้งด้านเนื้อเรื่อง การถ่ายทำ และอื่นๆ ย่อมยกระดับตามวันเวลา นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงและเติบโตของซีรีย์ที่เริ่มสอดแทรกประเด็นอื่นเข้ามากับเนื้อเรื่อง เพื่อให้สามารถรับชมได้กับทุกเพศทุกวัยด้วย
ที่จะหยิบยกมาพูดถึงคือส่วนของคาเมนไรเดอร์ซีโร่วันที่ฉายจบไปเมื่อปีก่อน ด้วยข้อจำกัดหลายอย่างในสถานการณ์การระบาดของโควิด ทำให้การถ่ายทำและเนื้อหาในช่วงท้ายบางส่วนเปลี่ยนแปลงพลิกผัน แต่นั่นไม่ได้ทำให้สารที่สื่อมากับเนื้อหาตอนต้นเรื่องจางหาย ว่าแท้จริงสิ่งที่พูดถึงในช่วงต้นซีรีย์คือการหยิบเอาประเด็นฟุกุชิมะมาเล่าในแบบฉบับที่เปลี่ยนไป
ตามเนื้อเรื่องแกนกลางของเรื่องไม่ใช่นิวเคลียร์โดยตรง แต่เป็นหุ่นยนต์และปัญญาประดิษฐ์ที่เข้ามามีบทบาทในสังคมมนุษย์ ถึงขั้นมีการสร้างเมืองที่จะใช้งานหุ่นยนต์และปัญญาประดิษฐ์เข้าควบคุมโดยสมบูรณ์ ก่อนเกิดเหตุขัดข้องจากดาวเทียมที่มีหน้าที่เป็นเครือข่ายเชื่อมโยงระบบของตัวหุ่น ทำให้โรงงานผลิตหุ่นขัดข้องจนเกิดการระเบิดส่งผลกระทบต่อเมืองโดยรวม ที่สุดจึงเกิดการระเบิดครั้งใหญ่นำไปสู่การล่มสลายของเมืองในฝันระหว่างมนุษย์และจักรกล ทำให้ตัวเอกในวัยเด็กต้องสูญเสียพ่อและออกห่างจากบริษัท ก่อนจะต้องขึ้นเป็นประธานบริษัท Hiden บริษัทผลิตหุ่นรายใหญ่ผู้มีส่วนรับผิดชอบเหตุระบิดในครั้งนั้นหลังจากที่ปู่จากไป ตามเนื้อเรื่องที่ถูกวางไว้ในตอนแรก
ตัวเมืองที่ถูกระเบิดจนล่มสลายไปในเรื่องถูกเรียกว่าเดย์เบรกทาวน์(Daybreak town)เป็นชื่อเรียกตามเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ได้รับการเฉลยในภายหลังว่าแท้จริงการระเบิดในวันนั้น มาจากการเรียนรู้ของปัญญาประดิษฐ์ที่เรียนรู้ด้านลบของคนเราจากการวางยาของบริษัทคู่แข่ง จนมีเป้าหมายในระดับการล้างเผ่าพันธุ์มนุษย์ แต่ด้วยการขัดขวางและเสียสละของพ่อพระเอกที่ขัดขวางไม่ให้ดาวเทียมอาร์ค(Ark)ขึ้นสู่อวกาศเพื่อทำตามเป้าหมาย ประกอบกับเจ้าหน้าที่ภายในโรงงานผลิตที่เลือกจะรั้งอยู่และปิดตายทางออก ไม่ปล่อยให้หุ่นที่บ้าคลั่งเล็ดรอด สุดท้ายจึงยับยั้งความเสียหายที่เกิดให้จบแค่ภายในเมือง ยับยั้งหายนะเป็นวงกว้างเอาไว้จบทุกอย่างไว้ที่เมืองนั้น จนได้แต่ปล่อยให้ทั้งเมืองถูกน้ำท่วมและกลายเป็นเขตหวงห้ามในที่สุด
และนั่นคือสิ่งที่เกิดขึ้นภายในฟุกุชิมะคล้ายที่ได้รับการบอกเล่าภายใน Shin Godzilla ต่างกันตรงเรื่องนี้ไม่ได้เน้นย้ำความรุนแรงมาก(เพราะที่สุดยังกังวลถึงฐานลูกค้าที่เป็นเด็ก) แต่ก็ทำให้เด็กในวัยนี้ที่อาจเกิดไม่ทัน หรือขาดความเข้าใจเพียงพอได้เห็นภาพสิ่งที่เกิดกับฟุกุชิมะว่าในวันนั้นเกิดอะไรขึ้นอย่างคร่าว แม้จะถูกดัดแปลงและแก้ไขให้เข้ากับเนื้อหาไม่ได้ตรงความเป็นจริงเท่าหนังอิงประวัติศาสตร์มาก แต่สำหรับสื่อที่ถูกดัดแปลงให้เข้าถึงง่ายก็น่าจะจุดประกายและความสนใจให้ได้มากพอ โดยเฉพาะคนที่เสียสละและมีตัวตนอยู่จริงอย่างเหล่าฟุกุชิมะ50 ที่ถูกพูดซ้ำถึงสองครั้งทั้งในซีรีย์ตอนที่ 4 และเรื่องราวเกี่ยวกับพ่อของตัวเอก อย่างน้อยก็น่าจะทำให้หลายคนเอะใจไปศึกษาและระลึกถึงพวกเขามากขึ้นบ้างสักนิด
แต่ส่วนที่น่าสนใจจริงๆ คงต้องพูดถึงบริษัท Hiden หรือพูดให้ถูกคือแนวคิดของตัวเอกมากกว่า
ภาพสะท้อนที่คนญี่ปุ่นอยากให้เป็นกับยุคใหม่ที่ถ่ายทอดออกมาผ่านมุมมองฮิเด็น อารุโตะ
แค่ฟังจากเนื้อเรื่องการให้ตัวเอกฮิเด็น อารุโตะที่เป็นแค่ดาราตลกปลายแถว(แถมมุกไม่ขำทั้งเรื่อง)มาเป็นประธานบริษัทพันล้านจากปู่ จะเป็นใครก็คงย้อนถามว่าตกลงเจ้าของบริษัทหรือพนักงานด้านในคิดกันอย่างไร เหตุใดถึงเอาเด็กไม่มีประสบการณ์ในทุกด้านมารับผิดชอบ ทั้งที่นี่เป็นตำแหน่งสำคัญที่จะนำพาบริษัทรุ่งเรืองหรือล่มจมได้ไม่ยาก(และมันก็เกิดขึ้นจริงตอนกลางเรื่อง) ถ้าไม่นับว่าเป็นแค่บทละครเพื่อความบันเทิง นี่อาจเป็นสิ่งที่ต้องการสื่อถึงยุคสมัยใหม่และการมุ่งสู่อนาคตจากผู้ผลิตก็เป็นได้
สิ่งที่ต้องพูดถึงสักนิดคือญี่ปุ่นพึ่งเข้าสู่การนับศักราชใหม่ในวันที่ 1 พฤษภาคม 2019 ด้วยการขึ้นครองราชย์ของจักรพรรดินารุฮิโตะ จากการที่ญี่ปุ่นมีการนับศักราชหรือเปลี่ยนชื่อยุตสมัยตามการครองราชย์ของจักรพรรดิ ดังนั้นจะถือว่าญี่ปุ่นก้าวเข้าสู่ยุคสมัยใหม่ในปีนั้นก็ไม่ผิด การก้าวเข้าสู่ยุคใหม่ทำให้พวกเขาต้องปรับเปลี่ยนมุมมองความคิด รวมถึงทัศนคติรูปแบบใหม่ที่ก้าวเข้ามามีบทบาทตามโลกที่เปลี่ยนไป เป็นเหตุผลให้สิ่งเหล่านี้ถูกสะท้อนออกมาผ่านตัวละครเอก ที่ถึงไม่มีทั้งมาดและบุคลิกที่สมเป็นผู้นำ ขาดความรู้ความเข้าใจเรื่องการทำงานไปมาก แต่หลายครั้งการกระทำของเขาอาจเป็นสิ่งที่ผู้คนอยากเห็นหรืออยากให้เป็น
อย่างการออกมายอมแถลงข่าวเรื่องเหตุระเบิดที่เกิดขึ้นตามความเป็นจริง ไม่ได้ปิดข่าวหรือเก็บงำความลับเอาไว้เพราะห่วงภาพลักษณ์หรือหน้าตาของตัวเองและบริษัท การลงมาสัมผัสกับพนักงานและเข้าใจการทำงานแต่ละขั้นตอนของคนระดับบน ยอมรับข้อผิดพลาดและเรียนรู้ร่วมกันกับพนักงาน ลุกขึ้นสู้อย่างสุดความสามารถเพื่อปกป้องบริษัทและลูกน้องยามมีภัย การไม่ดูถูกดูแคลนลูกน้องไม่ว่าเขาจะต่ำต้อยหรือทำหน้าที่แบบไหน ดูแลในยามได้รับบาดเจ็บหรือถึงแก่ชีวิต ไปจนการเข้าใจในบริษัทและพนักงานจนสามารถนำสิ่งเหล่านั้นข้ามผ่านวิกฤติทั้งหลาย นั่นคงเป็นสิ่งที่ผู้คนอยากเห็นภายในสังคมและบริษัทที่ตนทำงานอยู่ ต่อให้รู้ว่าที่เห็นจากเรื่องนี้เป็นได้แค่อุดมคติที่ยากจะเป็นจริงก็ตาม
และสิ่งที่น่าจะเห็นได้ชัดเจนที่สุดคือการออกมาขอโทษยอมรับผิด แสดงความรับผิดชอบหลายต่อหลายครั้งในเวลาที่เกิดเหตุร้าย ทั้งที่ในเรื่องส่วนมากเกิดจากผู้ก่อการร้ายแต่ตัวเอกก็ยอมแจ้งข้อมูลตามจริง ต่อให้รู้ว่าบริษัทจะเสียเปรียบหรือเสียหน้าเพื่อให้ผู้คนปลอดภัย และความโปร่งใสในของข้อมูลที่ถือครอง แม้แต่เรื่องตัวตนใต้หน้ากากไรเดอร์ที่ถูกขอให้ปิดไว้ยังยอมเปิดเผยออกมา จนทำให้ได้รับความเชื่อใจจากเจ้าหน้าที่สืบสวนภายในเรื่อง ตรงข้ามกับความจริงที่เกิดขึ้นเมื่อบริษัทTEPCO เอาแต่ปกปิดและซ่อนข้อมูลสำคัญเอาไว้ ไม่ยอมเผยแพร่ข้อมูลหรือข้อบกพร่องออกไปด้วยกลัวเสียหน้า จนเหตุการณ์ฟุกุชิมะยิ่งร้ายแรงต้องพึ่งพาการเสียสละของกลุ่มฟุกุชิมะ50 ทั้งที่ความจริงเรื่องเหล่านี้อาจไม่ต้องเกิดขึ้น หากทางTEPCOแก้ไขหรือจัดการปัญหาได้ดีพอ ก็ไม่ต้องมีการเสียสละหรือความเสี่ยงใดต่อทุกคนหากสามารถบริหารจัดการอย่างมีประสิทธิภาพแต่แรก
ตั้งแต่เริ่มฉายตลอดจนทั้งเรื่องสิ่งที่เรื่องนี้เน้นย้ำคือการเข้าสู่ยุคสมัยใหม่ ในทางหนึ่งคงหมายถึงการเข้าสู่ยุคเรวะตามที่กล่าวข้างต้น อีกทั้งสอดคล้องกับเนื้อเรื่องจากความล้ำหน้าทางเทคโนโลยี และประเด็นปัญญาประดิษฐ์ที่กำลังเข้ามามีบทบาท จากสภาพสังคมญี่ปุ่นปัจจุบันเองที่มีอัตราการเกิดของประชากรต่ำมาก จนไม่อาจชดเชยประชากรที่จากไปด้วยโรคชรา การรับเอาเทคโนโลยีเข้ามาช่วยเหลือในชีวิตประจำวันอาจเป็นคำตอบ แต่อีกความนัยที่ผู้สร้างอาจต้องการบอกกล่าวกับคนดู แท้จริงอาจเป็นยุคสมัยที่เปลี่ยนไป สมควรแก่เวลาแล้วหรือยังที่จะถึงเวลาแก้ไขส่วนที่แย่ในวันเก่า เปลี่ยนแปลงให้สิ่งต่างๆ ดีกว่าที่เป็นอยู่ ถึงคนอย่างอารุโตะจะไม่ใช่คนเก่งหรือฉลาดที่สุด เราก็อาจต้องการคนหัวใหม่ที่มีแนวคิดแบบนี้ขึ้นมาบุกเบิกประเทศก็เป็นได้ เพราะในท้ายที่สุดอนาคตก็ต้องขึ้นกับคนรุ่นใหม่แบบตัวเอกของเรื่องอยู่ดี
แน่นอนในความจริงคงไม่สามารถเปลี่ยนแปลงหรือแก้ไขอะไรได้โดยง่ายและเร็ววัน จำเป็นต้องใช้เวลามากมายอีกทั้งใช่ว่าทุกปัญหาจะแก้ไขได้ง่ายนัก อย่างกรณีฟุกุชิมะที่หยิบมาพูดถึงเองก็ยังมีหลายสิ่งค้างคารอการสะสาง ตั้งแต่การฟ้องร้องและคดีความที่จบลงด้วยผู้บริหารTEPCOรอดตัว ผู้ได้รับผลกระทบอีกจำนวนมากที่อพยพออกมายังไม่กลับเข้าไป ด้วยไม่มั่นใจในความปลอดภัยและปริมาณรังสีภายในพื้นที่และกำลังถูกตัดเงินสนับสนุนลงทีละส่วน แกนเตาปฏิกรณ์ที่ยังตกค้างไม่สามารถเช้าไปจัดการเก็บกู้ได้สะดวก หรืออย่างปัญหาล่าสุดอย่างน้ำปนเปื้อนรังสีที่เกินกำลังการจัดเก็บ จนทางการญี่ปุ่นใกล้จะปล่อยมันลงสู่มหาสมุทรแปซิฟิก แม้ได้รับการกล่าวอ้างว่าผ่านการบำบัดมาเป็นอย่างดีแต่จีนและเกาหลีใต้พากันคัดค้าน ด้วยไม่มีใครแน่ใจในความปลอดภัยของน้ำปนเปื้อนที่ว่าและผลกระทบที่ตามมา กลายเป็นปัญหาเรื้องรังแก้ไม่ตกมาจนวันนี้
แต่ถ้าเราไม่เริ่มเปลี่ยนแปลงหรือลงมือทำอะไรสักอย่างในวันนี้แบบที่ตัวเอกของเรื่องทำ แล้วเมื่อไหร่กันเราจะสามารถแก้ไขเรื่องเลวร้ายที่ตกทอดมาจากอดีต ในเมื่อเราก็กำลังทำตัวย้อนรอยก้าวตามเส้นทางที่พวกเขาเคยเดินในวันวาน
#peoplepersona
#เขย่งก้าวกระโดด
ที่มา
http://web.archive.org/web/20120325172734/http://mdn.mainichi.jp/mdnnews/news/20120322p2a00m0na012000c.html
https://www.thairath.co.th/news/foreign/2033235
https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8/145513
https://www.thairath.co.th/content/517557
https://workpointtoday.com/japan-fukushima-water-release-plan/
https://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view=article&id=2160:art-20170928-01&catid=49&Itemid=251
