Học tiếng Anh qua bài hát Firework - Katy Perry
Chương 05 - PHÁO HOA ĐỜI NGƯỜI - The Love English
“Thà huy hoàng trong phút chốc còn hơn le lói trăm năm” là câu cửa miệng của ai đó mỗi khi muốn nổi loạn. Mà phàm là nổi loạn thì lại không thường được khuyến khích trong nền văn hóa đương đại đậm chất Nho giáo như nước ta. Điều ấy mang đến một quốc gia êm đềm và đoàn kết như chưa từng có trong lịch sử, đã giúp ta chiến thắng các cường quốc trên thế giới. Tuy nhiên, nó cũng có những mặt hạn chế, ví dụ như các phát minh vĩ đại thường không có nhiều ở nước ta bởi nó chỉ xuất hiện ở những nơi có suy nghĩ khác thường như Mỹ. Think different (suy nghĩ khác) là khẩu hiệu của Apple - thứ đã giúp kiến tạo ra những kiệt tác của kỷ nguyên công nghệ. Và bạn biết đấy, nổi loạn được hiểu theo nghĩa thể hiện bản thân rất được khuyến khích trong nền văn hóa Mỹ.
Một trong những bài hát cổ súy cho tinh thần nổi loạn đó chính là Firework – Pháo hoa được trình diễn thành công với MV đẹp mắt, ý nghĩa của ca sĩ Katy Perry. Nếu bạn đang cảm thấy tự ti về bản thân, đây là một bài hát để bạn tìm thấy lúc huy hoàng của đời mình. Bùng cháy đi.
Khuôn mặt Katy thẫn thờ nhập tâm diễn rất sâu cho ngay câu hát đầu tiên “Do you ever feel like a plastic bag. Drifting through the wind. Wanting to start again”. Một câu hỏi chạm vào lòng người khi trong mỗi chúng ta đều có phần tự ti, đều có những giây phút trong cuộc sống cảm thấy vô nghĩa, như một cái túi nilon – a plastic bag, bay trong gió. Mà đúng hơn là trôi dạt – drift trong gió không biết đi đâu về đâu, để dòng đời tự khắc xô đẩy. Đến một ngày liệu bạn có muốn bắt đầu lại từ đầu? – wanting to start again?.
Các hình ảnh so sánh rất màu sắc và kì lạ. Nó sẽ không kỳ lạ nếu bạn chịu khó đọc nhiều văn thơ nước ngoài. So sánh có thể đến bất cứ lúc nào với bất cứ hình ảnh nào mà tác giả cảm nhận thấy. Và đôi khi trong cuộc sống, bạn cảm thấy mọi thứ thật mong manh, dễ vỡ. Một hình ảnh so sánh thật bình dị mà phù hợp mỏng manh như giấy – so paper thin, giống như một ngôi nhà xếp bằng các lá bài (cards) vậy. Bạn đã từng xếp nhà bằng bài tú lơ khơ bao giờ chưa? Thấy kiến trúc ấy có vững chắc không? À cuộc đời chúng ta đôi khi nó cũng mỏng manh y như vậy đấy. Gió thổi phù cái bay – one blow from caving in. Thật ra mình vừa BLCQ (bay lên cao quá) một chút với đoạn one blow from caving in. Cave in có nghĩa là sụp đổ, không tài nào kết nối được với một dữ liệu sẵn có nào để phân tích gốc từ này. Trong khi Cave dịch ra trong từ điển có thể là cái hang, có thể là xây dựng và không bao giờ là gái điếm (cave theo nghĩa gái điếm bắt nguồn từ tiếng Pháp là cavalière). Tốt nhất, bạn chỉ cần nhớ và hiểu nghĩa rồi nghe nhiều lần, hát theo. Nhớ câu chuyện về tiếng Hmông không? Mặt chữ không giải quyết vấn đề gì cả.
Đã bao giờ bạn cảm thấy như thế giới quay đầu lại với bạn? Đã bao giờ cảm thấy như mình bị chôn sâu dưới mồ? – buried deep six feet under. Chôn sâu xuống 6 feet là một cụm từ lóng bắt nguồn từ truyền thống phương Tây khi chôn quan tài người chết thường đào sâu 6 feet (1 feet ~ 0,3 mét), một số dị bản khác cho rằng 6 feet là chiều dài của quan tài. Tụm chung lại, đây là một hình ảnh so sánh về cảm giác không được mọi người lắng nghe, sống mà như chết. Thậm chí còn scream – gào thét mà không ai nghe thấy gì cả - no one seems to hear a thing. Lời bài hát thật biết chạm vào lòng người khi đặt những câu hỏi Có/Không mà hầu hết ai, ít nhiều trong cuộc đời, đều trải qua những cảm xúc như vậy hoặc đang trong tình trạng đó. Cuộc sống mà, sẽ luôn mỏng manh như một cái túi nilon – plastic bag, một ngôi nhà xếp bằng lá bài – a house of cards. Và các câu hỏi Có/không đó sẽ là điểm tựa tuyệt vời để có được thiện cảm của người nghe, dẫn dắt họ đến với niềm tin vào chính mình. Bạn có biết rằng vẫn còn có cơ hội cho bạn? - Do you know that there’s still a chance for you?
Cơ hội ấy nằm ở đâu? Có một câu nói rất hay rằng “Cơ hội không hề ít. Mà là rất ít”. Và nếu bạn đang là người nằm đếm thời cơ để bắt đầu sống cuộc sống của mình thì bạn đang bỏ lỡ thế giới này đấy. Ngay cả khi đang viết quyển sách này thì mình đã đang tự kiến tạo cơ hội cho mình để hoàn thành cuốn sách đầu tiên mà mình đã từng nghĩ “chỉ có thể viết nó khi về già, lúc yên bề gia thế, con cái đề huề”. Thật ra, chúng ta chỉ đang “chuẩn bị sống” chứ chưa bao giờ dám sống theo đúng nghĩa của nó. Trong tiểu thuyết của ông Jon Krakauer, Christ có nói một câu mà mình thấm thía mãi “This is your life. Go and grab it” – “Đây là cuộc sống của bạn. Hãy đi và nắm bắt lấy nó”.
Và bạn đâu biết rằng bên trong mỗi người đều có một tia sáng – a spark, le lói chờ đợi bạn đánh thức. Một con người hoàn toàn khác. Dám sống, dám ước mơ, dám dại khờ. Công việc của bạn đơn giản chỉ là bật – ignite cái ánh sáng – the light ấy lên. Thông thường ignite hay được dùng cho hành động bật lửa, hoặc châm ngòi nổ hay khởi động động cơ. Và khi nói tới the light bên trong bạn thì nó mang một nghĩa cao cả hơn - theo một cách BLCQ - đó là đánh thức con người thật sự ẩn giấu bên trong. Gã khổng lồ đã ngủ lâu quá rồi. Thức dậy đi để mà sống. Đời có bao lâu mà hững hờ.
Để nó tỏa sáng đi. Hãy chiếm lấy màn đêm như mồng 4 tháng 7. Vì bạn chính là pháo hoa. Ca từ bài hát bay lên cùng với cảnh pháo hoa bắn ra từ ngực của Katy Perry. Nó như khởi nguồn của sự bùng nổ. Mọi người đều bắt đầu tỏa sáng- shine cùng cô. Bạn biết đấy, có rất nhiều người sống trong ngục tù của đời mình, tạo cho mình một cái vỏ bọc để tránh bị tổn thương. Một chú bé đau khổ vì cha mẹ cãi cọ, xô xát. Một cô bé ung thư buồn bã. Một cô gái tự ti với thân hình béo mập. Đêm nay chính là đêm cách mạng, nơi mà họ chiếm lấy màn đêm – own the night. Và cũng chính cái đêm ấy, nước Mỹ đã được thu về một mối ngày 4 tháng 7. Đâu phải ngẫu nhiên khi người ta so sánh sự tỏa sáng của mỗi người như pháo hoa đêm Quốc Khánh. Như mình đã nói về văn hóa Phương Tây, họ rất coi trọng tinh thần cá nhân hóa, khác biệt hóa. Khi một ai đó tìm được con đường, chân lý riêng cho chính cuộc đời mình, họ thường được tán dương bằng một cụm từ thân thuộc – Happy independence day – Mừng ngày Tết độc lập.
Đến lúc rồi. Đến lúc để bạn tỏa sáng rồi đấy. C’mon là một cách viết tắt khác của từ come on mang tính cổ động rất cao. Thông thường bạn có thể hiểu theo một nghĩa thô…thiển là đi lên, hoặc nghĩa BLCQ là cố lên, bước tiếp đi. Cho họ thấy giá trị của bạn đi – Show them what you’re worth. Bạn có bản sắc riêng, nét đẹp riêng, giá trị riêng. Bạn làm đẹp cho đời theo một cách thật khác. Bạn sẽ khiến họ phải trầm trồ thán phục đến mức reo hò lên “Oh…Oh…Oh” khi bạn bắn ngang qua bầu trời – as you shoot across the sky. Phút huy hoàng ấy phải chăng chính là phút huy hoàng của mỗi đời người, phải chăng là cái đích đến cuối cùng mà khiến cho bao người phải mãi một thân đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt.
Một kẻ ngốc ngếch sẽ tìm kiếm hạnh phúc trong những chuyến đi, còn một người sáng suốt sẽ nuôi dưỡng nó ngay dưới chân mình. Và bạn biết không, thế giới sẽ thay đổi khi chính con người bạn thay đổi đấy. Cây sẽ xanh hơn, nắng sẽ ấm áp hơn, hoa cỏ sẽ rung rinh trong gió khi bạn nhận ra điều ấy. Bạn chính là bông pháo hoa mang nhiều màu sắc lan tỏa, bùng nổ - burst trên bầu trời. Phải chăng tác giả cũng ẩn ý khi dùng từ burst đi với colors vốn được dùng trong cụm burst into tears có nghĩa là òa khóc. Mark Twain- đại thi hào văn học Mỹ đã từng nói “Có hai ngày quan trọng nhất trong cuộc đời bạn. Một là ngày bạn sinh ra. Hai là ngày bạn tìm ra lý do tại sao”. Đó chính là ngày bạn bùng nổ sắc màu vô cuộc sống, để chúng lan tỏa, rơi xuống nhân loại – leave them falling down… Nếu đến ngày ấy thật, ta có nên khóc trong sung sướng hay cười trong nước mắt đây?
Nếu như đoạn 1 là hàng loạt các câu hỏi Có/Không để khơi gợi lòng ham muốn tự do trong bạn thì giờ đây, nó đã trở thành những câu khẳng định. Bạn không cần phải cảm thấy như người thừa. Bạn là bản gốc, không thể thay thế được. Chao ôi những câu từ mới thật đáng nghe. Trước giờ có ai nói với ta những điều bình dị mà ý nghĩa đến vậy. Có bao giờ bạn thấy mình chỉ như một waste of space mang nghĩa đen là sự lãng phí của không gian, hay đúng hơn là người thừa. Và bạn biết người thừa thì tệ như thế nào rồi đấy. Nó cùng quẫn và tẻ nhạt như tiếng bà vợ ông thầy giáo Thứ đếm tiền bán rau trong tác phẩm Đời Thừa ấy. Nếu bạn có cái cảm xúc ấy trong mình thì chỉ cần nhớ lại một điều thôi. Bạn là độc nhất.
Trong hàng triệu con tinh trùng thì chỉ có bạn là kẻ chiến thắng để đến được với trứng. Dù bạn có là kẻ loser- thất bại đến như thế nào đi nữa thì ít nhất bạn cũng đã chiến thắng 1 lần trong đời. Bạn là phiên bản gốc – original, không thể thay thế - replaced. Bạn đã bao giờ dùng một thứ gì dán mác Original – Nguyên gốc từ một nơi nào đó chưa? Cảm giác thấy sao? Có độc nhất, có đặc trưng, có bản sắc không? Bạn đấy. Chính bạn đấy. So sánh với người khác là sỉ nhục bản thân. Sinh ra là một bản gốc, đừng chết như một bản sao.
Nếu như bạn biết tương lai nắm giữ điều gì, sau cơn bão giông thì cầu vồng xuất hiện. Tương lai đúng là một dấu hỏi lớn và nó nắm giữ - hold nhiều điều bí ẩn mà bạn đâu có biết. Đừng đau đáu với quá khứ ê trề và thực tại dối gian. Ngẩng mặt lên mà hướng về phía trước. Hạnh phúc là khi ta hăng say trong hiện tại để hướng tới tương lai. Có một chú chó suốt ngày đuổi theo bắt chiếc đuôi của nó. Đến một ngày nó mỏi mệt, buồn bã, liền hỏi Phật Tổ mãi tại sao con không thể bắt được cái đuôi. Nó là hạnh phúc duy nhất của đời con? Phật Tổ đáp “tại sao con không ngẩng đầu mà đi về phía trước. Hạnh phúc sẽ phải chạy theo sau con”. Cuộc sống xem chừng đơn giản hơn ta nghĩ. Nếu ta vẫn còn giữ được đầu óc vô tư lự của một đứa trẻ thơ thì cuộc sống thật êm đềm biết bao. Ai đó đã nói rằng “luôn có một đứa trẻ bên trong mỗi con người”. Đứa trẻ đó luôn biết rằng sau cơn mưa, trời lại sáng, hay nói theo văn phong của người phương Tây thì là sau cơn bão giông, cầu vồng xuất hiện – after a hurricane comes a rainbow.
Bạn đã bao giờ nghĩ mình là nguyên nhân của thất bại, là lý do mà tất cả các cánh cửa đóng lại- All the doors are closed. Thế thì hãy tự mở một cánh cửa mà dẫn tới con đường tuyệt hảo- the perfect road. Bạn không bao giờ là nhất so với mọi người, nhưng bạn có thể làm tốt nhất và làm tốt hơn chính mình của ngày hôm qua. Lỗ Tấn đã từng nói “Kỳ thực trên mặt đất làm gì có đường. Người ta đi mãi thì thành đường. Thế thôi.” Và giờ bạn biết công thức của thành công rồi đấy. Đi mãi thì thành đường. Thế thôi.
Cái ngày bạn bắt đầu đi con đường đầy cỏ xanh mà chưa thực sự là 1 perfect road ấy cần một năng lượng cực lớn. Bạn có biết năng lượng để nhấc bổng tàu vũ trụ lên không trung tiêu tốn năng lượng gấp 10 lần năng lượng mà nó đi trong cả hành trình? Và con tàu vũ trụ ấy cũng chính là thói quen cũ của bạn. Con đường đầy cỏ xanh. Nó cần một lực lớn, giống như một tia sét - lighting bolt, một cú phát nổ như pháo hoa mà khiến cho trái tim bạn rực nóng – glow. Khi thời khắc ấy đến, bạn sẽ biết thôi – when it’s time, you’ll know. Bạn chỉ cần đốt – ignite ngọn lửa ấy lên và để nó tỏa sáng – shine. Thế giới sẽ phải trầm trồ thán phục bạn. Đây là cái ngày bạn tìm ra bản thân mình. Sống lại lần nữa.
MV thật ý nghĩa khi cho một con người sắp chết –một cô bé bị ung thư- chứng kiến một con người sắp được sinh ra. Ôi chao, em ấy đã bị căn bệnh ấy giày xéo tới mức quên đi rằng mình cũng đã từng được sinh ra trên trái đất này, mình cũng đã có một cuộc sống. Và từ đây, mình sẽ không để lãng phí một phút giây nào nữa.
Ánh sáng ấy như pháo hoa sẽ sáng chói hơn – brighter. Hơn cả ánh trăng trong màn đêm tăm tối bởi nó đã nằm đó, inside of you – bên trong bạn - mà chờ lâu lắm rồi. Giờ là lúc để nó bước ra, tỏa sáng. Let it through. Thế giới này cần ánh sáng đó của bạn.
Link có lời + nhạc tập hát theo: https://goo.gl/rzkTKf
Full sách + Bộ tài liệu học tiếng Anh qua bài hát: http://alexdsing.com/?p=235
