*** เมืองที่มีประชากรมากที่สุดในโลกแห่งศตวรรษที่ 12 ***
จากอินโฟกราฟฟิค “เมืองที่มีประชากรมากที่สุดในโลกในช่วงเวลาหนึ่งของประวัติศาสตร์” (ตามภาพด้านล่าง) ผมได้ถามผู้อ่านไปว่า ในรูปนี้มีเมืองแปลก แตกต่างจากที่อื่นอยู่เมืองหนึ่ง อยากถามว่าเมืองนั้นชื่ออะไร? ยุคไหน? ตั้งอยู่ประเทศใด? และเมืองที่ใหญ่ที่สุดของประเทศนั้นตอนนี้คืออะไร? มาดูเฉลยกันนะครับ...
เราจะสังเกตได้ว่า ไม่ว่าจะในอดีตหรือปัจจุบัน เมืองที่มีประชากรมาก มักเป็นเมืองท่า หรืออย่างน้อยก็มีทางออกทะเล แต่มีอยู่เมืองหนึ่งที่อยู่ติดเขากลางแผ่นดิน ได้แก่ “เมิร์ฟ” (Merv) ที่ปัจจุบันเปลี่ยนชื่อเป็น “แมรี” (Mary) ตั้งอยู่ในเติร์กเมนิสถาน
เมืองนี้รุ่งเรืองมาตั้งแต่สมัยโบราณ เพราะตั้งอยู่บนเส้นทางสายไหมและมีแหล่งน้ำ เคยเป็นส่วนหนึ่งของหลายขั้วอำนาจ เช่น เป็นศูนย์กลางของอาณาจักรอับบาสิยะห์ (อิสลามสายนิกายสุหนี่) ก่อนจะตกเป็นของชาวเติร์กเมนซึ่งเป็นเติร์กเผ่าหนึ่งในช่วงปี 1037
ช่วงพีคที่สุด ราวปี 1145 - 1150 มีประชากรอาศัยอยู่ในเมืองนี้ราว 200,000 คน บางแหล่งข้อมูลกล่าวว่า ในปี 1210 อาจมีคนอยู่ถึง 500,000 คน ซึ่งมากกว่าเมืองแบกแดดหรือคอนสแตนติโนเปิลยุคไล่เลี่ยกันเสียอีก
น่าเสียดายว่า ในศตวรรษที่ 13 เมิร์ฟถูกโตลุยข่าน ลูกชายของเจงกิสข่านตีแตก ประชาชนถูกสังหารไปมากมาย คนที่ร่ำรวยก็โดนจับไปทรมานเพื่อบอกที่ซ่อนสมบัติ สถานที่ต่างๆ ถูกทำลายราบ แม้หลังการโจมตีจะมีผู้พยายามสร้างเมืองขึ้นมาใหม่ แต่ว่าก็ไม่สามารถกลับมารุ่งเรืองเช่นในอดีตได้อีก และเมิร์ฟก็ถูกเปลี่ยนมือไปเรื่อย ทั้งชาวอุซเบก, เปอร์เซียซาฟาวิด และกลับมาเป็นของเติร์กเมนอีกครั้งก่อนโดนราชอาณาจักรรัสเซียตีผนวกในปี 1884
เมื่อรัสเซียกลายเป็นสหภาพโซเวียต พื้นที่ของเติร์กเมนก็กลายเป็นรัฐหนึ่ง เมืองเมิร์ฟถูกเปลี่ยนชื่อเป็นแมรีในปี 1937 มีการสร้างสาธารณูปโภคทันสมัยมากมาย แต่ส่วนที่เคยเป็นเมืองเก่าจริงๆ ก็ทิ้งเป็นโบราณสถานไว้แบบนั้น โดยรัฐเติร์กเมนได้แยกตัวออกมาเป็น “สาธารณรัฐเติร์กเมนิสถาน” ในวันที่ 27 ตุลาคม 1991 หลังระบอบคอมมิวนิสต์โซเวียตล่มสลาย
ปัจจุบันเมืองแมรีมีผู้อยู่อาศัยประมาณ 126,000 คน เป็นเมืองขนาดใหญ่อันดับ 4 ของเติร์กเมนิสถาน (อันดับหนึ่งคือ กรุงอัชกาบัตเมืองหลวง มีประชากรราว 947,221 คน) เป็นศูนย์กลางอุตสาหกรรมแก๊สธรรมชาติและฝ้าย ซึ่งเป็นสินค้าส่งออกหลักของประเทศ และมีพิพิธภัณฑ์ให้เข้าชมได้ด้วย
::: อ้างอิง :::
- theguardian (ดอต) com/cities/2016/aug/12/lost-cities-merv-worlds-biggest-city-razed-turkmenistan
- tourstoturkmenistan (ดอต) com/index.php?/en/sights/merv-mary/ruins-in-merv.html
- ucl (ดอต) ac (ดอต) uk/archaeology/research/ancient-merv-project#geographic
