UNKNOWN PLEASURE – KHI MỘT THỨ NGÃ XUỐNG, DI SẢN VẪN CÒN.
Hẳn các bạn đã thấy artwork này rất nhiều và hẳn ai cũng nghĩ tới cái tên “Joy Division” . Những cơn xung âm thanh trùng điệp xếp chồng lên nhau màu trắng nổi bật giữa một background đen ảm đạm – đơn giản nhưng tạo cảm giác về một tâm trạng nhiều suy nghĩ, đơn độc (Điều này cũng đúng trong thời kì âm nhạc tại thời điểm đó, bao gồm punk/post-punk hay goth-rock). Những cơn sóng không cần bạn có phải là fan của Joy Division, fan của rock hay có nghe nhạc của họ - nhưng bạn có thể thấy xuất hiện ở rất nhiều nơi, những bức tranh, những đồ nội thất, hình trên mạng – maybe cả tattoo trên cơ thể của đứa bạn cạnh bên, và tất nhiên rồi – bao gồm cả thời trang nữa.
Hãy nói về Joy Division một chút và ngắn gọn (Vì đơn giản đối với những người yêu thích rock chắc chắn sẽ không đủ và thỏa mãn) nhưng nó liên quan đến việc sao “Sự thỏa mãn vô danh” / Unknown pleasure lại trở thành 1 biểu tượng như vậy. Joy Division là một ban nhạc biểu tượng đến từ thành phố ngập tràn khói công nghiệp và những gã hooligan nóng tính Manchester, Anh. Một lần nữa UK lại cho chúng ta thấy rằng đây là một trong những cái nôi ra nền văn hóa đại chúng rock n roll (Với Sex Pistol, Joy Division, Queen, Black Sabbath, T.REX..). Âm nhạc của Joy Division xuất hiện trong tất cả các nơi, từ quán bar đến căn nhà của các thanh thiếu niên thập kỉ trước – “Unknow Pleasure” là bản album được phát hành vào tháng 6 năm 1979, được người nghe và những nhà văn hóa xác định là một trong những album nền tảng của thời đại nhạc punk và 1 trong những album của thế kỉ trước. Nó còn mang tính huyền thoại và đen tối khi ngay năm sau đó, 18/05/1980, Ian Curtis – thành viên của Joy Division đã tự sát, để lại một lỗ hổng lớn và đau thương cho những người yêu thích ban nhạc. Nhưng như người ta hay nói bông đùa, một tác phẩm nghệ thuật – sẽ có giá trị hơn khi mà người sáng tạo ra nó mất đi. (So dark). Và thế là album “Unknown Pleasure” cùng artwork trên cover (Chính là tầng sóng mà mình nói) đã trở thành biểu tượng cột mốc cho sự kiện này.
Nguồn gốc của artwork này, không phải là của Joy Division tự sáng tạo ra. Những cơn sóng âm này được nghiên cứu và phát hiện bởi nhà khoa học/ vật lí thiên văn Jocelyn Bell Burnell vào ngày 28/11/1967. Tuy nhiên, biểu đồ các sóng âm xếp chồng lên nhau lại được hoàn thành bởi Harold D.Craft Junior tại Đài thiên văn Arecibo. Ông đặt tên là CP 1919 (Hay các bạn có thể tìm hiểu thêm về LGM-1 hoặc bây giờ là PSR B1919 + 21). Những cơn sóng âm này đã được in tại Bách Khoa toàn thư Đại học Cambridge – một cách đầy duyên nọ, Bernard Summer, tay guitar chính của Joy Division – trong 1 lần tìm kiếm thứ gì sẽ thể hiện album mới của nhóm đã thấy. Và thế là cover của “Unknown Pleasure” ra đời.
Tần suất xuất hiện của những cơn sóng âm này lên thời trang chắc bắt đầu từ những chiếc áo tee/merchandising dành cho fan của Joy Division. Sự hâm mộ với ban nhạc và sự phổ biến được đẩy lên đỉnh cao sau sự ra đi mãi mãi của Ian Curtis – bìa “Unknown Pleasure” xuất hiện mọi nơi, mọi ngóc ngách và trở thành những artwork/design được tìm kiếm và cảm hứng nhiều nhất – là niềm cảm hứng của nhiều thương hiệu thời trang, cả high-end/luxury và streetwear.
Và có lẽ, được nhắc nhiều nhất – được nhiều người biết nhất và giờ là “Grailed”/ “Archived Item” của cơ số bạn thì hẳn là của Rafsimons rồi. Rafsimons – có thể không là tiên phong nhưng mình xem Rafsimons là người liên kết giữa hai thế kỉ về văn hóa đương đại và punk/rock xưa. Mùa Thu Đông 2003, collection “Closer” xuất hiện trên sàn runway với sự thể hiện mang tính đặc trưng của Raf Simons ưu ái dành cho ban nhạc Joy Division (Đặc biệt là Saville). Cũng trong bst, “Unknown Pleasure” – những cơn sóng âm chồng chất xuất hiện trên những chiếc áo parka, áo khoác da và sweater của Rafsimons. (Xuyên suốt 2003/2004 và có cả năm 2018 nữa).
Rafsimons chỉ là khởi đầu – Unknown Pleasure hay Joy Division trở thành niềm cảm hứng của khá nhiều fashion designer nổi tiếng như Yohji Yamamoto, Jun Takahashi.. Đặc biệt là Undercover – đã sử dụng Unknown Pleasure tới tận các mùa thuộc 3 năm 2009, 2017 và 2019. Riêng trong đó, Unknown Pleasure của Undercover mùa 2019 thực sự đẹp và vẫn được nhiều collectors săn đuổi tới tận ngày hôm nay.
Không chỉ các thương hiệu thời trang mà các hãng thời trang đường phố, nhỏ hơn hay cả về footwear đều sử dụng hình ảnh của Unknown Pleasure trong các sản phẩm của họ như 1 cách tri ân và minh chứng về 1 biểu tượng không bao giờ lỗi thời ở văn hóa đại chúng. Những cái tên thương hiệu chắc dài lắm, có Supreme, Carhartt, Nike, NB, Dr Martens… đều có collection vang danh Joy Division.
Như mình đã nói ở đầu bài – tại sao nó lại yêu thích được như vậy. Không hẳn 100% là do Joy Division hay do Rafsimons/Undercover đã sử dụng nó – vì cả album hay tấm bìa đều nói về một trong những vấn đề mà các thế hệ thanh niên bất kì thời gian nào đều gặp phải. Bóng tối của mỗi con người đều hiện hữu, những cảm xúc bị chi phối bởi hệ thống chuẩn mức, những suy nghĩ – lo toan xếp chồng chịt lên nhau mà không thể chia sẻ cùng ai, tất cả đều là những dòng suy nghĩ trắng bóc trên tâm trạng đen kịt. Điều này đã chiếm được cảm tình và đồng cảm của tất cả mọi người và họ cảm thấy những sản phẩm đó – thể hiện được câu chuyện của họ. Và thế là Unknown Pleasure trở thành 1 tuyên ngôn cố định và mình nghĩ, sẽ là mãi mãi.
