【藥物過敏的宿命?】
30歲女性因為愛美服用不知名的減肥藥,開始出現發燒、眼睛灼燒感、口腔黏膜潰瘍、皮膚也開始出現大片紅疹,發現她的減肥藥內含有抗癲癇藥物(phenobarbital),最後診斷為嚴重藥物過敏-毒性表皮壞死(TEN)。
-
80歲爺爺因為肺炎住院,需要用到多種抗生素,最後因疾病需要加上Baktar藥物,五天後出現水泡、嘴破眼睛紅,兩周後如燙傷全身破皮的嚴重藥物過敏反映,最後不幸過世。
-
大部分的人對藥物不會過敏,就算過敏都是 #輕微的症狀,例如:皮膚搔癢、局部紅疹,幾小時幾天內就好,只有極少數會出現嚴重不良反應,甚至危及生命。
-
哪些人會發作? 哪些藥要小心?
過敏跟先天的基因(宿命)很有相關性,別人不會,偏偏這個人就會。
長庚的研究團隊長期致力於基因檢測和疾病早篩,發現不同藥物過敏有其相對的 #特殊基因型。若事先查出可避免用藥。
-
抗癲癇藥Carbamazepine對應到 HLA-B*1502
降尿酸藥allopurinol 對應到HLA-B*5801
磺胺抗生素baktar對應到HLA-B*1301
-
一旦發生了,#趕快停藥最重要!
如何降低死亡率?我們萬芳皮膚科團隊和台大研究團隊合作進行繁複的網絡統合分析並刊登在第一名的美國皮膚科期刊,目前看來合併使用 #類固醇 和 #免疫球蛋白 是比較有效的。
-
在貴桑桑的基因檢查普及化之前,用藥 #安全監控 及 #用藥警覺性 還是最重要。
-
認識自己用的藥物,按照醫囑的劑量和時間服藥,不任意停藥、換藥、加藥或使用來路不明的藥物。
-
提高用藥警覺性,若服藥後有皮膚紅疹、口腔喉嚨不適、眼睛不適、發燒、呼吸困難等疑似過敏症狀,應立即回診請醫師評估是否為藥物引起的過敏反應。
-
如果已知對某些藥物會過敏,可以將藥品名稱註記於健保IC卡,就醫時主動告知醫療人員過敏史,一同為自己的健康把關!
#王筱涵醫師
#萬芳皮膚科
#藥物過敏
hla b 1502 在 ลงทุนแมน Facebook 的精選貼文
กรณีศึกษา การตรวจ “ยีน” เพื่อหา “ยา” ที่เหมาะสม
บำรุงราษฎร์ x ลงทุนแมน
ยา คือ 1 ในปัจจัย 4 ของมนุษย์ เมื่อเจ็บไข้ได้ป่วย ทุกคนย่อมต้องการรักษาด้วยยา
เพื่อให้อาการเจ็บป่วยหายดี หรือบรรเทาให้เร็วที่สุด
แต่รู้หรือไม่ว่า มนุษย์แต่ละคน จะตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาที่แตกต่างกัน
โดยสิ่งที่ควบคุมการตอบสนองนี้ก็คือ “ยีน”
ยีน (Gene) คือ หน่วยควบคุมลักษณะทางพันธุกรรมต่างๆ ในร่างกายของสิ่งมีชีวิต เช่น สีตา สีผม ไปจนถึงการตอบสนองต่อยา โดยยีนเป็นสิ่งที่เราได้รับถ่ายทอดมาจากพ่อแม่ และสามารถถ่ายทอดไปยังลูกหลานต่อไปได้
รู้ไหมว่า ในวันนี้ ด้วยเทคโนโลยีทางพันธุศาสตร์ที่ก้าวหน้า
เราสามารถรู้ข้อมูลสุขภาพได้มากกว่าที่เราคาดคิด
โดยเฉพาะการตรวจยีนเพื่อหา “ยา” ที่เหมาะสมกับตัวเราเอง..
เรื่องนี้น่าสนใจอย่างไร? ลงทุนแมนจะเล่าให้ฟัง
ก่อนอื่น มาทำความเข้าใจกลไกของยาในร่างกายกันสักนิด
ทุกครั้งที่เรากินยา 1 เม็ด ยาจะถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือด และกระจายไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย ก่อนที่จะถูกส่งมาที่ตับ
อย่างที่เราเคยได้ยินกันมาว่า หากกินยามากๆ ตับจะทำงานหนัก
นั่นเป็นเพราะว่า หน้าที่ของตับ ก็คือการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของสารเคมีที่เข้าสู่ร่างกาย
และขจัดสารเคมีที่เป็นพิษออกจากร่างกาย
ซึ่ง ยา ก็เป็นสารเคมีชนิดหนึ่ง..
ยาบางชนิด มีโครงสร้างทางเคมีที่ยังไม่ออกฤทธิ์ จนกว่าจะถูกลำเลียงมาที่ตับ เพื่อเปลี่ยนให้อยู่ในรูปโครงสร้างที่ออกฤทธิ์ และให้ผลทางการรักษาได้
ในขณะที่ยาบางชนิด หลังจากให้ผลทางการรักษาแล้ว ก็จะถูกส่งมาที่ตับ เพื่อเปลี่ยนให้อยู่ในโครงสร้างที่หมดฤทธิ์ และสามารถขับออกจากร่างกายได้
กระบวนการนี้เรียกว่า กระบวนการเปลี่ยนแปลงสภาพของยา หรือ Drug Metabolism
ซึ่งสิ่งที่จะเปลี่ยนแปลงสภาพของยา ก็คือ เอนไซม์ที่อยู่ในตับ
โดยสิ่งที่ควบคุมลักษณะของเอนไซม์ในตับ ก็คือ ยีน
แต่ยีนที่ควบคุมนั้น ก็จะมีหลายชนิด และส่งผลจำเพาะกับยาแตกต่างกันไป
เช่น ยีน CYP2C9 จำเพาะกับยา Warfarin ซึ่งเป็นยาต้านการแข็งตัวของเลือด ใช้สำหรับป้องกันการอุดตันของหลอดเลือด โดยเฉพาะหลอดเลือดสมอง
หากทุกคนมียีน CYP2C9 เหมือนๆ กัน ก็จะไม่มีปัญหาอะไร
แต่จะมีปัญหาเกิดขึ้น เมื่อแต่ละคนมียีนที่ไม่เหมือนกัน
บางคนมียีน CYP2C9 บางคนไม่มียีนนี้
สำหรับคนที่มียีน CYP2C9 จะตอบสนองได้ดีต่อการใช้ยา Warfarin จนอาจต้องลดขนาดยาลง เพราะหากได้รับมากเกินไป จะทำให้เกิดอาการเลือดไหลไม่หยุด
แต่สำหรับคนที่มียีน CYP2C9 น้อย หรือไม่มี อาจจะตอบสนองต่อยา Warfarin ได้ไม่ดีเท่าที่ควร จึงจำเป็นต้องเพิ่มขนาดยา หรือเปลี่ยนไปใช้ยาอื่น เพื่อให้ผลการรักษามีประสิทธิภาพ
นอกจากในเรื่องการเปลี่ยนแปลงของยา ยีนยังมีผลในเรื่องของ “การแพ้ยา” อีกด้วย..
การแพ้ยา เป็นการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันภายในร่างกายที่มีต่อยา เมื่อร่างกายมองว่ายาคือสิ่งแปลกปลอมที่ต้องกำจัดออก แต่หากมีการตอบสนองที่มากเกินไปอาจส่งผลเสียตามมา
เช่น มีผื่นขึ้น ริมฝีปากบวม ผิวหนังหลุดลอก หรือเกิดความผิดปกติของอวัยวะภายในร่างกาย
จนอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต
การกลายพันธุ์ของยีนบางชนิด เช่น ยีน HLA-B ซึ่งทำหน้าที่สร้างโปรตีนบนภูมิคุ้มกัน หากเกิดการกลายพันธุ์กลายเป็นยีน HLA-B*1502 จะทำให้ได้โปรตีนที่มีความผิดปกติ ซึ่งสามารถจับกับยาทำให้เกิดการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันมากกว่าปกติ โดยเฉพาะ ยากันชัก Carbamazepine
ผู้ที่มียีน HLA-B*1502 ทำให้เสี่ยงต่อการแพ้ชนิดรุนแรงจากยา Carbamazepine
มากกว่าปกติถึง 55 เท่า
มนุษย์มียีนที่แตกต่างกันไปตามแต่ละบุคคล โดยมีปัจจัยหลักคือ เชื้อชาติ
หากเราสามารถตรวจยีน ก่อนรับการรักษาด้วยการใช้ยา ก็จะทำให้บุคลากรทางการแพทย์สามารถเลือกใช้ยาที่เหมาะกับตัวเรา และจ่ายยาให้เราในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อให้เกิดผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพ ลดผลข้างเคียงจากการใช้ยา และลดอาการแพ้ยาลงได้
ในอดีต การตรวจเหล่านี้เป็นสิ่งที่ทำได้ยาก ด้วยต้องอาศัยเทคโนโลยีและเครื่องมือที่ทันสมัย
แต่ในปัจจุบัน เราสามารถตรวจสอบยีนได้ ด้วยการตรวจ PGx panel - myDNA Medication test ซึ่งเป็นการตรวจวิเคราะห์ทางเภสัชพันธุศาสตร์ที่ตรวจความผิดแปลกทางพันธุกรรมในแต่ละบุคคล
ผลของการตรวจนี้ ทำให้แพทย์สามารถทำนายการตอบสนองต่อยา เลือกใช้ยาและขนาดยาที่เหมาะสม เพื่อเพิ่มประสิทธิผลในการรักษาและลดอาการอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาได้
เช่น หากตรวจพบว่า เรามียีน CYP2C9 ซึ่งจำเพาะกับยา Warfarin
แพทย์จำเป็นต้องลดขนาดยา Warfarin ลง เพื่อลดผลข้างเคียง โดยเฉพาะอาการเลือดไหลไม่หยุด เพื่อให้การรักษามีประสิทธิภาพต่อไปได้
แล้วในประเทศไทย เราสามารถทำการตรวจวิเคราะห์แบบนี้ได้ที่ไหนบ้าง?
หนึ่งในศูนย์การแพทย์ที่สามารถทำแบบนี้ได้ คือ
“ศูนย์พันธุศาตร์เชิงป้องกัน โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์” ที่มีทีมบุคลากรทางการแพทย์ที่มากด้วยประสบการณ์ รวมถึงเครื่องมือและอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ครบครัน ทันสมัยและได้มาตรฐานสากล
การตรวจพันธุกรรมยา เป็นการตรวจระดับพันธุกรรมซึ่งช่วยทำนายการตอบสนองของร่างกายต่อยา ผลการตรวจช่วยให้แพทย์สามารถเลือกยาที่มีประสิทธิภาพให้แก่ผู้ป่วยได้อย่างแม่นยำ ลดเวลาการลองผิดลองถูก และลดโอกาสเกิดผลข้างเคียงจากยาลง
การตรวจพันธุกรรมยา เป็นการตรวจ 9 ยีน ที่ครอบคลุมยากว่า 140 ชนิด เช่น ยาลดระดับไขมันในเลือด, ยาละลายลิ่มเลือด, ยารักษาโรคหัวใจ, ยาแก้ปวด, ยาจิตเวช, ยารักษาโรคกระเพาะ ฯลฯ
ซึ่งนอกจากการตรวจเพื่อหาการตอบสนองต่อยาแล้ว ศูนย์พันธุศาตร์เชิงป้องกัน โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ ยังให้บริการการตรวจเพื่อหาโรคติดต่อทางพันธุกรรม ไม่ว่าจะเป็น มะเร็ง โรคหัวใจและหลอดเลือดจากพันธุกรรม รวมไปถึงตรวจโรคทางพันธุกรรมที่อาจถ่ายทอดไปยังลูกหลานได้อีกด้วย
สิ่งเหล่านี้เป็นเทคโนโลยีที่น่าสนใจมาก
ซึ่งในอนาคตอันใกล้ เรื่องนี้อาจเข้ามาเป็นจุดเปลี่ยนที่สำคัญของวงการแพทย์
เพราะยีนของเราเปลี่ยนแปลงไม่ได้ แต่เราเลือกที่จะลงทุนเพื่อตรวจหาได้
ว่าอะไรเหมาะสมกับยีนของเรามากที่สุด..
สำหรับคนที่สนใจ สามารถศึกษาข้อมูลเพิ่มเติม หรือซื้อแพ็กเกจได้ที่ https://bit.ly/3nz7dWT
References
-https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/216/เภสัชพันธุศาสตร์
-Pharmacogenetics: Basic Concept for Pharmacists, ดร.อ.ภก.ศุภทัต ชุมนุมวัฒน์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัย มหิดล
hla b 1502 在 小小藥罐子 Facebook 的最佳貼文
【用藥知多D】用藥個人化:我的藥 = 你的藥?
〈嗄?用藥又關DNA咩事?〉
《美國獨立宣言》裡說:
「人皆生而平等。(All men are created equal.)」
《史記.陳涉世家》裡說:
「王侯將相寧有種乎!」
不論何時何地,在所有人眼裡,平等「是人之所生而有也(《荀子.榮辱》)」的權利。
奈何《動物農莊(Animal Farm)》裡同時又說:
「所有動物生來平等,但有些動物比其他動物更平等。(All animals are equal, but some animals are more equal than others.)」
唔……其他事情,藥罐子倒是不敢說,不過說到用藥治病,在相當程度上,這點倒是不無道理。
舉例說……
「咦?藥罐子,同一種病,我就服這種藥,為什麼人家就服那種藥呢?」
哦,答案其實很簡單……
「因為你是你,他是他,用藥者不一樣,用藥當然不一樣喇!」
藥罐子相信大家一定會破口大罵道:
「嗄?這算是什麼答案?」
唔……對,對,對,這句話看來真的好像說了等於沒說一樣,儼如一句廢話……聽來還可能會帶點官腔,不過可是千真萬確!
不信?
好,藥罐子首先不妨跟各位看倌一同認識「用藥個人化(Personalized Medicine)」這個用藥概念。
顧名思義,「用藥個人化」是指根據用藥者的個別情況度身訂造用藥策略。
跟過往的「用藥大眾化」不同(註:「用藥大眾化」不代表「價錢平民化」),用藥個人化的著眼點是人不是病。簡單說,便是「對人不對事」。
那麼,在用藥上,人到底有什麼不同呢?
唔……這個,中醫可能會說「體質」、西醫可能會說「基因」。其實不論是體質還是基因,兩者的概念倒是有幾分異曲同工之妙的味道。
在相當程度上,基因決定體質,體質源自基因。
所謂「基因(Gene)」,其實是染色體(Chromosome)上的一段DNA序列,一段DNA上面的密碼子(Codons)經過轉錄(Transcription)、翻譯(Translation)便會轉譯成為對應的氨基酸,進而合成蛋白質。
其中蛋白質能夠合成酵素,至於酵素主要負責協調人體的生理功能,所以不同的基因便可能會生成不同的酵素,在相當程度上,便可能會影響藥物的新陳代謝。
這就是說,就算是同一種藥,不同的人還是可能會產生不同程度的藥性、毒性,從而可能需要調整用藥策略,例如加藥、減藥、停藥、轉藥,保障用藥安全。
舉例說,Carbamazepine是一種鈉離子通道抑制劑(Sodium Channel Blocker),主要用來治療癲癇(Epilepsy),顧名思義,主要在透過抑制細胞膜上的鈉離子通道(Sodium Channel)穩定神經,減少抽搐發作,從而達到抗癲癇的效果。
問題是,在罕見的情況下,Carbamazepine可能會誘發一些較嚴重的皮膚過敏症候群(Hypersensitivity Syndrome),例如史蒂芬—強生症候群(Stevens-Johnson Syndrome, SJS)、毒性表皮溶解(Toxic Epidermal Necrolysis, TEN)。兩者的死亡率分別大約是1至5%、25至35%[1],往往可能會構成性命之虞。
不過不說不知道,兩者的風險原來跟用藥者的基因構成關聯。
其中如果用藥者帶有一種稱為「HLA-B*1502」這種人類白細胞抗原(Human Leukocyte Antigen, HLA)對偶基因(Allele)的話,主要是亞洲人,例如中國人、台灣人、泰國人、印尼人、菲律賓人、馬來西亞人,服用Carbamazepine便可能會大大增加出現史蒂芬—強生症候群、毒性表皮溶解這兩種副作用的機會,風險高達2504倍。[2]
所以如果是上述這些高風險人種的話,美國食品藥物管理局(U.S. Food and Drug Administration, FDA)建議用藥前應該首先進行基因檢測篩檢用藥者體內有沒有HLA-B*1502這種對偶基因並評估用藥風險,目的在減少出現這兩種副作用的機會。
當然,如果呈陰性的話,風險自然一般會較低,不過「低」風險不等於「零」風險,所以還是需要密切追蹤用藥者的動態,留意用藥者有沒有這兩種副作用的跡象。反過來,如果呈陽性的話,風險當然會較大,這時候,除非逼不得已,例如利大於害,否則一般不建議服用Carbamazepine,避免得不償失。
hla b 1502 在 HLA-B 1502(for Carbamazepine); 人類白血球抗原 - 義大醫院 的相關結果
檢驗項目. HLA-B 1502(for Carbamazepine). 院內醫令碼. L1219601. 中文名稱. 人類白血球抗原-B 1502基因檢測. 健保代碼. 12196B. 適用檢體別. ... <看更多>
hla b 1502 在 HLA-B1502 的相關結果
間有接近四分之ㄧ的機會完全相同,若父親或母親有一位是HLA-B 1502 的帶因 ... HLA-B1502基因的存在因服用Carbamazepine 或aromatic antiepileptic drugs (AEDs). ... <看更多>
hla b 1502 在 個體化醫療--個人化藥物過敏基因HLA-B 1502之檢測 - 台灣醫事 ... 的相關結果
「 HLA-B 1502基因檢測」就是針對神經性疾病普遍止痛用藥「卡巴氮平」(Carbamazepine)過敏基因的檢測。 ... 根據研究發現,帶有HLA-B 1502基因的病患如果服用此藥,引起此 ... ... <看更多>